Avrupa Birliği’nde (AB) bugün yürürlüğe giren dünyanın ilk “Yapay Zeka Yasası”, bu alandaki teknolojilerin kullanımına sıkı düzenlemeler getiriyor.
AB üyesi ülkeler tarafından 25 Mayıs’ta kabul edilen yasa, 12 Temmuz’da Birliğin Resmi Gazetesi’nde yayımlanmasının ardından bugün yürürlüğe girdi.
Dünyanın ilk “Yapay Zeka Yasası” olarak bilinen kurallar, aşamalı olarak AB üyesi 27 ülkede bu alandaki düzenlemeleri uyumlu hale getirecek.
Temelde AB ülkelerinde kullanılan yapay zeka sistemlerinin temel insan haklarına ve güvenliğine zarar vermeyecek şekilde işlemesi hedefleniyor.
Bu nedenle kurallar, yapay zeka sistemlerini topluma zarar verme seviyesine göre gruplandırıyor. Risk derecesi arttıkça kurallar katılaşıyor.
Örneğin, söz konusu sistemlerin ulaşım, sınav puanlaması, cerrahi işlemler, istihdam prosedürleri, banka kredileri için yapılan değerlendirmeler, vize başvurularının incelenmesi gibi insan hayatını ciddi ölçüde etkileyebilecek, sağlığını tehdit edebilecek alanları “yüksek riskli” olarak sınıflandırıldı.
Az riskli alanlar ise yapay zeka destekli video oyunları veya spam filtreleri gibi uygulamaları içeriyor.
AB Komisyonu, halihazırda Birlik üyesi ülkelerde kullanılan sistemlerin büyük çoğunluğunun bu kategoriye girdiğini belirtiyor.
Risk derecesine göre yapay zeka uygulamalarının kullanımı için koşullar belirleniyor, uygulamanın dağıtıcıları ve sağlayıcıları ile kullanıcılarına düşen sorumluluklar da net şekilde tanımlanıyor.
“Kabul edilemez” risk grubuna giren sistemler ise tümüyle yasaklanıyor. Yüz görüntülerinin internetten veya kapalı kamera sistemlerinden alınması, iş yerinde ve eğitim kurumlarında duygu tanıma, sosyal puanlama, cinsel yönelim veya dini inançlar gibi hassas verileri çıkarmak için biyometrik sınıflandırma yapılması yasak kapsamına giriyor.
İnsan davranışını manipüle eden veya insanların zafiyetlerinden yararlanan yapay zeka sistemleri de yasaklanıyor.
Video, metin, görüntü oluşturma, başka dilde konuşma, hesaplama veya bilgisayar kodu yazma gibi çok çeşitli farklı görevleri yerine getirebilen büyük sistemlere özel kurallar getiriliyor.
Söz konusu “genel amaçlı yapay zeka” sistemlerinin piyasaya sürülmeden önce çeşitli şeffaflık kriterlerine uymasının sağlanması öngörülüyor.
CEZA NE KADAR?
Kurallara uymayan şirketleri ise küresel cirosuna oranlı milyonlarca euroluk para cezaları bekliyor.
Örneğin, yasaklı bir teknolojinin kullanılması halinde söz konusu şirkete 35 milyon euroya ya da küresel cirosunun yüzde 7’sine kadar para cezası kesilebilecek. Başka hükümlerin ihlali durumunda ise 15 milyon euroya veya yine cironun yüzde 3’üne kadar para cezaları verilebilir.
YASA NE ZAMANA KADAR UYGULANACAK?
Yasanın bugün yürürlüğe girmesinin ardından yasaklar, 6 ay sonra uygulanabilir hale gelecek.
Genel amaçlı yapay zeka modelleri için yönetim kuralları ve yükümlülükler, 12 ay sonra geçerli kılınacak.
Yasa tüm boyutlarıyla 2 yıl sonra uygulanabilir olacak.
