Stevan Spielberg imzalı Bridge of Spies (Casuslar Köprüsü) filmi, Soğuk Savaşın ve Sovyetler tarafından ele geçirilen Amerikalı U-2 pilotunun değişimi için olan pazarlığı anlatırdı.
Gerçek olaylardan esinlenmişti.
Tom Hanks’in başrolünü oynadığı bu filmde Rus ve ABD’li pilotun takası tarihsel bir takasın belgesi gibiydi.
Dün Ankara Esenboğu Havalimanı’nda ise asrın casus ve tutsak takası gerçekleşti.
Rusya tarafından casuslukla suçlanarak mahkûm edilen Amerikan, Alman ve hatta Rus vatandaşları Batı’ya teslim edilirken, karşılığında Batı’da casuslukla yargılanarak mahkûm edilen kişiler Moskova’ya verildi.
Asrın takasının Ankara’da gerçekleşeceği dün öğle saatlerinde kesinleşmeye başladı. Rusya’nın başkenti Moskova’dan havalanan hükümete ait TU-204 yolcu uçağı Ankara’ya doğru yola çıktı. Eş zamanlı olarak Almanya’daki Ramstein NATO üssünden ABD Hava Kuvvetlerine ait C-130 Hercules nakliye uçağı Ankara istikametine havalandı. Saatler 16:30’u gösterdiği sırada ABD’den 2, Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç ve Rusya’dan birer olmak üzere 7 uçak Esenboğa Havalimanı’na indi. Takas terminalin özel bir bölümünde, gözlerden ırak bir noktada, Türk istihbaratı gözetiminde yapıldı.
KİMLER TAKAS EDİLDİ? GAZETECİ, RESSAM, AKTİVİST…
Takasa konu kişilerin isimleri de yavaş yavaş ortaya çıktı. Rusya’dan teslim edilen kişiler arasında 2023 yılında tutuklanan ve casuslukla suçlanan Wall Street Journal muhabiri Evan Gershkovich, 2018 yılında yine Rusya’da casusluktan yargılanan ABD vatandaşı Paul Whelan bulunuyor. Batı’ya teslim edilenler arasında Rus vatandaşları da var. Aleksey Navalni’nin Rusya’da cezaevinde ölümünden sonra muhalif hareketin liderlerinden İlya Yaşin ile Vladimir Karamurza da Batı’ya teslim edildi.
Takasta ayrıca gazeteci Alsu Kurmaşeva, ressam Aleksandra Skuçelenko, insan hakları savunucusu Oleg Orlov, sanatçı Aleksander Skoçilenko, Navalni ekibinden Liliya Çanişeva ile Kseniya Fadeyeva da bulunuyor. Batı’ya teslim edilenler arasında ayrıca Rusya’nın müttefiki Belarus cumhuriyetinde Ukrayna savaşına katıldığı için ölüm cezasına çarptırılan Alman kökenli paralı asker Rick Krieger de var.
RUS AJANLARIN İSİMLERİ GİZLİ
Rusya’nın Batı’dan teslim aldığı ve genelde casusluk suçlamasıyla yargılanan kişilerin isimleri sır gibi saklanıyor. Batı kaynaklardan edinilen bilgiye göre Rusya’ya teslim edilenler Amerika, Almanya ve Slovakya’dan toplanarak getirildi. Öne çıkan isimlerden biri Almanya’da eski Çeçen komutanını suikast sonucu öldüren FSB ajanı Vadim Krasnov. Slovakya’da Rusya adına casusluk faaliyeti yürütmüş Artem ve Anna Dultsev çiftinin ise çocuklarıyla beraber takasa katıldığı üzerinde duruluyor. Rusya’ya teslim edilen diğer isimler şimdilik gizli tutuluyor. Ankara’da gerçekleşen asrın takasında toplam 26 kişi değiş tokuş edildi.
RUSYA’YA TESLİM EDİLENLER
Anna ve Artem Dultsev
Roman Seleznev
Vladislav Klyuşin
Vadim Konoshchenok
Mikhail Mikushin
Pavel Rubtsov
BATI’YA TESLİM EDİLENLER
Evan Gershkovich
Paul Whelan
Alsu Kurmaşeva
Vladimir Karamurza
Patrick Shebel
Demuri (Dieter) Voronin
Hermann Moises
Kevin Leake
Oleg Orlov
Ilya Yaşin
Vadim Ostanin
Andrey Pivovarov
Liliya Çanysheva
Aleksandra Skochilenko
Ksenia Fadeyeva
UÇAKLAR GÜVENLİ ALANA
Son yıllarda ABD, Rusya ve Almanya arasında gerçekleşen en geniş kapsamlı rehine değişimi olarak tarihe geçen bu operasyonun diyalog kanallarının kurulmasını MİT sağladı.
TEMMUZDA TÜRKİYE’DE BULUŞMA: MİT’in organizasyonu ile Temmuz 2024’te taraflar Türkiye’de bir araya getirildi. ABD, Almanya, Polonya, Norveç, Slovenya ile Rusya ve Belarus’ta cezaevinde bulunan Batı ülkeleri vatandaşları ile Rusya vatandaşları arasında gerçekleştirilecek takas faaliyetinin müzakereleri yapıldı. MİT, müzakerelerin başından sonuna kadar arabuluculuk faaliyetini başarı ile yürüttü.
LOJİSTİK, GÜVENLİK, İLETİŞİM MİT’TEN: Takas operasyonu, müzakere sürecinin başından takasların gerçekleştirildiği son ana kadar MİT tarafından yönetildi. Takas faaliyetinin bütün güvenlik önlemleri, lojistik planlamaları ve ihtiyaçları MİT tarafından karşılanırken taraflar arasındaki iletişim ve koordinasyon da Türk istihbaratı üzerinden sağlandı.
GÜVENLİ ALANLARA İNTİKAL: Bu çerçevede Ankara’da da rehinelerin değiş-tokuşu MİT’in kontrolünde yapıldı. Takas yapılacak rehine sayısının çok olması nedeniyle şahısların tamamı MİT personelleri gözetiminde uçaklardan alınarak güvenli alanlara intikal ettirildi. Taraf ülkelerin tasdik işlemlerinin tamamlanması, rehinelerin sağlık kontrolleri ve talep edilen diğer ihtiyaçların karşılanması sonrasında rehineler gidecekleri ülkelerin uçaklarına MİT’in onayı ve talimatları ile yerleştirildi. Taraf ülkelerin uçaklarının dönüşü de yine MİT’in onayıyla yapıldı.
BU İLK DEĞİL..: MİT Başkanlığı geçmişte de önemli istihbarat zirvelerinin yanı sıra ses getiren takas operasyonlarına da imza attı. Hakan Fidan’ın MİT Başkanlığı döneminde ABD ve Rus İstihbarat Başkanları Ankara’da bir araya gelerek nükleer konusunda kritik görüşmeler yapmışlardı.
Ayrıca bir süre önce yine Ankara’da Rusya ve Ukrayna arasındaki esir takası da gerçekleştirilmişti. Dün yapılan takas operasyonu da taraflardan gelen talepler doğrultusunda MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın taraflarla yaptığı bir dizi görüşmenin neticesinde gerçekleşti.
FİDAN: TARİHİ BİR TUTUKLU TAKASI
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, 26 kişini takasına ilişkin açıklama yaptı. Sosyal medya hesabından paylaşım yapan Fidan, “Bugün Ankara’da tarihi bir tutuklu takası operasyonu gerçekleştirildi. Bu operasyonda görev alan Milli İstihbarat Teşkilatı personelimizi yürekten tebrik ediyorum. Türkiye, Sayın Cumhurbaşkanımızın vizyonu doğrultusunda barışçıl diplomasinin merkezi olmaya devam edecektir” dedi.
Dışişleri Bakanlığı da, Ankara’da gerçekleşen takas operasyonuna ilişkin, Türkiye’nin, uluslararası alanda barış ve istikrarın sağlanması için her türlü katkıyı sunmaya devam edeceğini açıkladı.
BIDEN: TÜRKİYE’YE MİNNETTARIM
ABD Başkanı Joe Biden, ABD ve Rusya arasında dün Ankara’da gerçekleştirilen mahkûm takasıyla ilgili Beyaz Saray’da yaptığı açıklamada Türkiye dahil bu takasın gerçekleşmesinde rol oynayan bir dizi müttefike minnettar olduğunu belirtti.
Rusya’da tutuklu bulunan Wall Street Journal muhabiri Evan Gerschkovich, eski ABD Deniz Piyadesi Paul Whelan, Rus-Amerikan gazeteci Alsu Kurmasheva ve Yeşil Kart sahibi Rus muhalif aktivist Vladimir Karamurza’nın Türkiye’ye götürüldüklerini ve oradan da ABD’ye hareket ettiklerini söyleyen Biden, Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç ve Türkiye olmasa bu takasın mümkün olmayacağını söyledi.
GÜVENİLİR DOST
Beyaz Saray ayrıca Başkan Biden’dan bir yazılı açıklama yayımladı. “Bu sonuca ulaşmak için zorlu ve karmaşık müzakerelerde yanımızda olan Almanya, Polonya, Slovenya, Norveç ve Türkiye gibi müttefiklerimize minnettarım” diyen Biden, “bu, dünyada güvenebileceğiniz ve dayanabileceğiniz dostlara sahip olmanın neden hayati önem taşıdığına dair güçlü bir örnektir” dedi.
TÜRKİYE’YE AYRICA TEŞEKKÜR
Öte yandan ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da “Bu anlaşmayı mümkün kılan bir grup müttefikimiz Almanya, Polonya, Norveç ve Slovenya’ya müteşekkiriz. Türk hükümetine de bu kişilerin ABD ve Almanya’ya güvenli şekilde dönüşü için yer sağladığı için ayrıca teşekkür ediyoruz” açıklamasında bulundu.
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan da, “Bu anlaşmayı mümkün kılan hayati lojistik desteği sağladığı için Türkiye’ye çok minnettarız” dedi.
patronlardunyasi.com